Sinterklaas; een traditie om te behouden?
Terwijl de laatste Sinterklaascadeautjes werden ingeslagen, pakte ik mijn oude notitieboekje erbij. Jaren geleden had ik hierin mijn gedachten opgeschreven over Sinterklaas, vooral rondom de felgevoerde discussies over Zwarte Piet. Destijds had ik me verdiept in het verhaal achter Sinterklaas, en hoewel ik mijn mening graag wilde delen, vond ik het spannend om mijn standpunt publiekelijk te uiten. Sindsdien is er veel veranderd. Ik heb nieuwe inzichten opgedaan en voel dat dit het juiste moment is om mijn verhaal met jullie te delen. Daarom wil ik dit onderwerp in een serie bespreken, waarbij ik niet alleen stilsta bij de emoties die dit verhaal losmaakt, maar ook bij hoe wij als gezin hiermee omgaan. Mijn wens is dat we samen dit gevoelige onderwerp kunnen bespreken en tot een bewuste keuze komen over onze eigen tradities. Doe je mee?
Door: Shairine Augustin-Straker
Tot kort voordat ik mijn eerste aantekeningen begon te maken, stond ik in de discussie over Zwarte Piet volledig aan de kant van de traditionele Sinterklaasviering: mét Zwarte Piet. Niet met een paar roetvegen of een aangepaste versie, maar gewoon zoals ik het kende – compleet zwart geschminkt. Als kind op Curaçao koesterde ik mooie herinneringen aan het Sinterklaasfeest en vond ik stiekem dat de tegenstanders van Zwarte Piet overdreven en onnodig dramatisch deden. Maar nu, met wat afstand tot het onderwerp, zie ik het heel anders. In plaats van me vast te klampen aan een kamp, merk ik dat hoe meer ik erover nadenk, hoe meer ik geloof dat het anders kan en misschien ook anders móet.
Tijdens dit proces kwamen er steeds meer vragen bij me op. Vragen zoals: waarom vieren we eigenlijk Sinterklaas? Wat is de oorspronkelijke boodschap van dit feest? Moet de traditie veranderen, of houden we vast aan wat we kennen? En hebben de tegenstanders van Zwarte Piet misschien gelijk? Moet Zwarte Piet daadwerkelijk verdwijnen?
Om antwoorden te vinden, besloot ik het aan te pakken zoals ik dat met elke lastige vraag doe: door onderzoek te doen. Voor mij draait het niet om sensatie, maar om te begrijpen wat mensen beweegt. Daarom koos ik ervoor om vooral in gesprek te gaan met anderen. Soms waren die gesprekken intens en liepen de emoties hoog op. Maar juist daarom wil ik iedereen oproepen om respectvol te blijven. Vermijd uitspraken die anderen kunnen kwetsen, en sta open voor verschillende perspectieven. Je hoeft het niet altijd eens te zijn, maar probeer anderen niet af te branden of koste wat het kost van jouw gelijk te overtuigen. Nu we dat uit de weg hebben, zullen we beginnen?
Argumenten tegen de viering van Sinterklaas
Argument 1: De Link met Slavernij
Een van de belangrijkste redenen waarom een groeiende groep mensen zich tegen de traditionele Sinterklaasviering keert, is de verwijzing naar slavernij. Tijdens gesprekken met vrienden en kennissen ontdekte ik dat enkele vrienden, voor wie ik veel respect heb, de viering afwijzen. Voor het eerst kon ik naar hun standpunten luisteren zonder me direct geïrriteerd te voelen. De belangrijkste argumenten die zij aandroegen, waren de vermeende link met slavernij, het concept van "white supremacy" en de overtuiging dat deze traditie voor donkere mensen vernederend kan zijn.
Wanneer we kijken naar hoe Zwarte Piet wordt afgebeeld, begrijp ik de connectie die gemaakt wordt met slavernij. Ik kan me goed voorstellen dat veel donkere mensen de karikaturale wijze waarop Zwarte Piet wordt neergezet als kwetsend en vernederend ervaren. Dat gevoel valt niet te ontkennen. Tegelijkertijd weerspiegelen beide situaties – slavernij en de traditie van Zwarte Piet – een deel van onze geschiedenis. Het uitbannen van Zwarte Piet uit de Sinterklaasviering zal echter niets veranderen aan dat verleden.
Mijn punt is niet dat de hiërarchie van "de witte man als baas" en "zwarte mensen als hulpjes" behouden moet blijven. Maar ik geloof ook niet dat het beëindigen van deze traditie automatisch leidt tot een betere verstandhouding tussen mensen. Wat ik juist heb zien gebeuren, is dat bewegingen zoals Black Lives Matter soms gebruikt worden als reden om witte mensen te discrimineren en onnodige verdeeldheid te zaaien. Vrienden werden plotseling vreemden, en collega's wisten niet meer hoe ze met elkaar moesten omgaan.
Persoonlijk geloof ik dat, als we echt naar een nieuwe verstandhouding willen toewerken, deze voort moet komen uit een oprechte wens om de ander belangrijker te achten dan onszelf. Zoals Paulus ons aanmoedigt in Filippenzen 2:3: "Beschouw de ander uitnemender dan jezelf."
Het omhoog helpen van de benadeelde partij kan niet door het naar beneden halen van de ander. Vechten voor je gelijk heeft meestal niet harmonie ten gevolge en aangezien ik harmonie en eengezindheid als doel heb, kan ik me niet in de ideologie van dit soort groeperingen vinden.
Jullie moeten jezelf niet beter vinden dan een ander, of opscheppen over jezelf. Nee, jullie moeten bescheiden zijn, en een ander belangrijker vinden dan jezelf.
Filippenzen 2:3 - BGT
Ook op hoe Zwarte Piet werd geportretteerd, zie ik een kern van waarheid. Donkere mensen hebben nou eenmaal een uitbundiger, luidruchtiger en over het algemeen vreugdevollere aanleg dan in de Nederlandse mentaliteit gangbaar is. Uitdrukkingen zoals: "Doe normaal, dan doe je al gek genoeg" beamen dit. Dat zie ik niet als iets om je voor te schamen maar net als met alles, kunnen mensen met kwade bedoelingen ook dit weer gebruiken om iemand mee te kwetsen. Anderen doen mee uit onwetendheid, pijn, gewoonte, opvoeding of gewoon een slechte poging om grappig te zijn. Soms is het op rationele manier aangeven dat iets kwetsend is, al genoeg om de ander tot ander gedrag te brengen. Anderen houden vast aan dit gedrag, ook al geeft de ander een grens aan. Dit soort mensen mijd ik liever omdat ik hen en de situaties die ze veroorzaken niet waard vind om mijn leven en energie op te focussen.
Persoonlijk laat ik het slavernij verleden niet mijn leven bepalen. Ja, ik ben van Afrikaanse afkomst en ik stam waarschijnlijk ook nog van slaven maar mijn identiteit is niet daarop gebaseerd. En zover ik weet heb ik geen onbehandelde wonden verbonden aan dat verleden. Ik herinner me een gesprek van jaren terug waarin een Nederlandse collega het nodig vond om mij te zeggen dat ik dankbaar moest zijn dat de slavernij gebeurd was want anders zou ik nog met een rieten rokje in de rimboe ronddansen. We deden toen mee aan een speurtocht door de straten van Amsterdam die de gouden jaren van Amsterdam ten gevolge van de grote rijkdom die Nederland had verworven middels de handel van onder andere slaven. Mijn reactie was een rustige bedankt, waardoor hij geen munitie meer had en het gesprek daar stopte. Omdat ik weet wie ik ben, geen haatgevoelens naar anderen heb en geleerd heb om te kijken naar de boodschap achter wat mensen zeggen en niet naar hun woorden en lichaamstaal alleen, kon ik zo reageren. In het geval van mijn collega, geloof ik dat misplaatste schaamte omdat hij wit is en dus afstamt van "de kolonialisten", ervoor zorgde dat hij de slavernij wilde goedpraten. Mijn reactie maakte duidelijk dat ik hem niet verantwoordelijk hield voor de keuzes die anderen in een ver verleden hebben gemaakt. Daardoor kon hij ontspannen en hebben we verder een hele fijne dag gehad.
Mijn geloof in God’s wil en de overtuiging dat mijn Hemelse Vader het beste met me voor heeft zorgt ervoor dat en ik alles wat mij overkomt zie als iets dat God kan gebruiken ten goede. Ook het slavernij verleden God kan ervoor zorgen dat zelfs uit zo iets verschrikkelijks als de slavernij goede gevolgen komen. Ik kan dit zeggen want Ik leef een heerlijk leven met veel kansen, mogelijkheden en vrijheden. Geen idee hoe mijn leven zou zijn geweest zonder deze periode in de geschiedenis en hierover filosoferen zal het niet veranderen.
Nogmaals, wat de mensen van toen is aangedaan is verschrikkelijk en valt niet goed te praten. Sommigen hebben de roeping om bewustwording te bewerkstelligen en dragen er zorg voor dat de correcte geschiedenis wordt gereflecteerd in bijvoorbeeld geschiedenisboeken ter voorkoming van herhaling in de toekomst en daar heb ik veel respect voor. Maar mijn roeping is anders. Ik ben geroepen om mensen de tools te brengen voor het belichten van persoonlijke wonden en beperkende overtuigingen die hun gedragspatronen beïnvloeden waardoor er heling kan komen. Daarnaast wil ik mensen toerusten om hetzelfde te kunnen doen voor andere mensen. Dat is nou waar ik mijn leven en energie op wil focussen.
Argument 2: Kinderen voorliegen
Een ander argument van tegenstaanders van de Sinterklaas viering ligt wat dichter bij huis. Ze struikelen namelijk over het feit dat we kinderen voorliegen, bedriegen en zelfs leren om te liegen. Sinds ik zelf moeder ben geworden, neem ik dit punt serieuzer dan toen. Ik was er nooit een voorstaander voor om tegen kinderen te liegen, maar in het verleden kon ik nog wel genieten van de blijde gezichten van de kinderen als ze een cadeautje in hun "schoen" kregen. Al moet ik eerlijkheidshalve toegeven dat we nooit aan schoenen zetten deden. Ik kan me niet meer herinneren hoe we als kinderen cadeautjes kregen, maar ik meen me te herinneren dat mijn moeder niet de credit gaf aan Sinterklaas. Dit vond ik dan ook heel prettig en zo hebben we Sinterklaas tot een best oude leeftijd gevierd.
Maar hoe geloofwaardig zijn we als we meedoen met een feest waarin kinderen worden voorgelogen terwijl we ze tegelijkertijd leren dat ze niet mogen liegen? Ik heb ooit een gesprek gehad met een moeder die aangaf het ok te vinden om de waarheid te verdraaien of verzwijgen zolang de persoon er niet mee benadeeld wordt. Anderen zijn extreem eerlijk naar hun kinderen en bespreken best volwassen onderwerpen met hen. Ik moet hierbij denken aan de film Miracle on 34th street, een klassieker onder kerstfilms uit 1994. Hierin vertelde de moeder aan de dochter van 6 dat de Kerstman niet bestaat. De cynische houding wat het meisje vervolgens nam, was voor mij bijna reden om toch te willen doorgaan met het verbloemen van de waarheid om de magie van Sinterklaas en de Kerstman te behouden. En daar is Hollywood natuurlijk heel goed; het goed praten van wat krom is.
Zelf heb ik geen schade van overgehouden dat mijn ouders de waarheid een beetje hebben verbloemd maar als ouder probeer ik niet met de massa mee te gaan maar zelf een weloverwogen keuze te maken. Dit onderdeel zal ik dan ook serieus meenemen in de overweging hoe wij als gezin dit gaan aanpakken. In een toekomstige post schrijf ik graag over mijn ideeën op het gebied van opvoeding. Maar voor nu houden we het hierbij.
Conclusie
Als ik alleen naar de argumenten zou kijken, dan zou dit vooral eindigen met welles-nietes-discussie of eigen voorkeuren of overtuigingen. Maar als we kijken naar wat de Bijbel aangeeft dan kunnen we zeker tot overeenstemming komen over het volgende:
Als we niet beperkt willen zijn in ons denken, moeten we Jezus de ruimte geven om ons denken te veranderen, zodat we ware vrijheid kunnen ervaren. Probeer ook om niet alles als persoonlijke aanvallen te zien en vanuit je identiteit als Christen te reageren in de situaties die wel als aanvallen bedoeld zijn. Sta zo veel mogelijk boven de situatie en weeg genadig net zoals Jezus was. Laat je vriendelijkheid alom bekend zijn. Dan zullen de woorden en daden van anderen je niet uit je doen halen.
Reactie plaatsen
Reacties